Cuộc sống là có giới hạn, do vậy việc kéo dài tuổi thọ cùng với nâng cao chất lượng cuộc sống luôn là ước vọng bao đời nay của con người. Trong công cuộc chống lại quá trình lão hóa, chống lại cái chết trái với tự nhiên, ngành y - sinh học là đội quân tiên phong, nhưng chính bạn mới là nhân tố quyết định cho việc kéo dài sức thanh xuân, hãy bắt đầu khi bạn còn đang trẻ.

Hiển nhiên là chúng ta đã gặt hái được nhiều thành tựu trong đó không thể không nhắc tới những tiến bộ của ngành nhãn khoa trong việc chống lại chứng lão hóa về thị giác.

Cấu tạo giải phẫu mắt.

Y học dự phòng cùng với mọi nguồn lực của xã hội sẽ làm giảm bớt tỷ lệ mù lòa. Trong chuyên ngành mắt thì y học dự phòng sẽ rất hiệu quả trong việc phòng ngừa các bệnh mắt do chấn thương, do nhiễm khuẩn, do di truyền và bệnh mắt có liên quan đến bệnh toàn thân. Có quá nhiều luận điểm cùng với những biện pháp tương ứng trong việc dự phòng cho mỗi nhóm nguyên nhân gây mù lòa. Xin chỉ được nêu ra những khuyến cáo chính về những bệnh gây mù lòa chủ yếu cho người già và là những bệnh có thể điều trị được.

Các bệnh dễ gặp

Đục thủy tinh thể được nhắc tới đầu tiên bởi vì có tới khoảng 25 - 50 triệu người có thị lực < 1/20 là do căn bệnh này. Tỷ lệ bệnh tăng tương ứng với tuổi: ở tuổi 65 - 74 là 18% và tới 45,9% ở tuổi từ 75 - 84. Bệnh khá dễ dàng để sàng lọc trong cộng đồng. Do vậy việc theo dõi, điều trị phẫu thuật là rất khả thi và sẽ giảm bớt gánh nặng mù lòa cho xã hội.

Glôcôm, nhất là glôcôm góc mở là một nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa trên phạm vi toàn cầu. Có khoảng 2 triệu người Mỹ bị căn bệnh này trong khi chỉ có một nửa số đó đến khám và điều trị tại các cơ sở nhãn khoa. Tỷ lệ glôcôm góc mở nguyên phát tăng từ 0,1% ở tuổi 40 - 49 lên tới 3% ở tuổi trên 70. Việc phát hiện bệnh khá phức tạp vì việc khám nhãn áp, thị trường không thể thực hiện rộng rãi trong cộng đồng. Hơn nữa triệu chứng bệnh lại rất lu mờ nhất là thể bệnh nhãn áp không cao. Điều này dẫn tới có một tỷ lệ đáng kể bệnh nhân không được phát hiện bệnh và điều trị sớm, tỷ lệ mù lòa do bệnh vẫn còn cao. Công cụ hữu ích của y tế dự phòng là thăm khám nhãn áp và đánh giá gai thị 3 năm một lần, những trường hợp nghi ngờ có thể tăng lên một năm/một lần. Đó là tổn thương võng mạc vùng trung tâm - vùng hoàng điểm, do vậy gây ảnh hưởng xấu tới thị lực trung tâm và việc nhìn chi tiết sự vật.

Thoái hóa hoàng điểm người già là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa cho lứa tuổi trên 50 ở các nước công nghiệp phát triển. Tất cả những bệnh nhân có tuổi, mất thị lực trung tâm, nhìn hình thấy xoắn vặn hoặc có ám điểm cần được khám xét và chụp mạch ngay. Điều trị bằng laser có thể được chỉ định cho thể thoái hóa dạng ướt.

Tầm soát và điều trị

Rõ ràng là việc tầm soát và phát hiện sớm, điều trị sớm có ý nghĩa lớn lao trong việc phòng ngừa mù lòa do lão hóa sớm các bộ phận trong cơ quan thị giác. Trước đó nữa người ta cũng không thể không bàn đến vai trò của dinh dưỡng, lối sống và môi trường đối với tỷ lệ mắc các bệnh trên.

Hút thuốc, uống rượu đều làm giảm ngưỡng nồng độ các enzym chống ôxy hóa tại võng mạc. Các enzym này có tác dụng bảo vệ võng mạc trước các tác nhân ôxy hóa, nhất là khi mắt phơi nhiễm trước ánh sáng mặt trời. Phơi nắng quá nhiều đều không tốt cho cả thể thủy tinh và võng mạc.

Ngoài các yếu tố độc hại trên thì các stress ôxy hóa được quy kết là tham gia vào quá trình bệnh sinh gây đục thể thủy tinh và thoái hóa hoàng điểm người già. Để cổ vũ cho quan điểm phòng ngừa tác hại của gốc tự do đối với cơ thể nói chung và mắt nói riêng, các hãng dược phẩm đã cho ra đời các viên vitamin tổng hợp có chứa vitamin A, C, E đã được biết đến từ lâu do tác dụng chống ôxy hóa mạnh. Ngoài ra còn có dạng viên chứa vitamin A-E-C kèm theo các yếu tố đồng enzym chống ôxy hóa như selen, đồng, kẽm cũng rất sẵn có trên thị trường. Các thuốc này được chỉ định rộng rãi cho những người có nguy cơ cao bị đục thể thủy tinh và thoái hóa hoàng điểm người già, đó là cơ địa vữa xơ động mạch, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, những người nghiện thuốc lá và rượu. Người lành cũng có thể dùng thuốc có cân nhắc và không thường xuyên để phòng bệnh và nâng cao sức khỏe.

(Theo BS. Hoàng Cương)