Đột quỵ xảy ra khi cung cấp máu cho một phần của bộ não bị gián đoạn hoặc suy giảm nghiêm trọng, làm mất ôxy và dinh dưỡng của mô não. Trong vòng vài phút, các tế bào não bắt đầu chết. Điều trị sớm khi chớm có nguy cơ đột quỵ hoặc có dấu hiệu sớm về cơn thiếu máu não thoáng qua thường được ưu tiên.

Dấu hiệu báo trước nguy cơ đột quỵ

Những dấu hiệu báo trước nguy cơ đột quỵ

Đột nhiên nhìn mờ hoặc không rõ: Nếu đột nhiên mắt không nhìn thấy vật hoặc nhìn một thành hai, không nhìn thấy vật thể màu đen ban ngày thì có nguy cơ não đang thiếu máu cục bộ - dấu hiệu cơ bản nhất dẫn đến đột quỵ.

Tim đập nhanh: Những người có triệu chứng tim đập nhanh, liên hồi loạn nhịp và thường xuyên là những người có nguy cơ mắc đột quỵ cao hơn so với người bình thường.

Mất thăng bằng, choáng váng: Đang đi trên đường hoặc đang đứng bỗng cảm thấy choáng váng và mất thăng bằng té ngã. Nguyên nhân là do các mạch máu bị xơ cứng, các cơ quan thần kinh không còn nhạy bén do hoạt động bơm máu bị ngưng trệ đột ngột.

Đau đầu đột ngột: Đau nửa đầu, cơn đau dữ dội và đột ngột không rõ nguyên nhân được xem là một trong những triệu chứng cơ bản nhất mà người bệnh cần phải nhận biết.

Rối loạn về ngôn ngữ: Nói líu lưỡi, nói khó khăn không rõ ràng, báo hiệu máu không lên đủ làm một bộ phận não chỉ huy về ngôn ngữ không hoạt động được.

Tê cứng tay chân và vùng mặt: Máu không được bơm lên não kịp thời cũng khiến cho bất kỳ vị trí nào trên cơ thể đặc biệt là vùng tay, chân hoặc một nửa mặt bị tê liệt, cảm giác như kiến bò khắp người.

Buồn ngủ: Hầu hết những người bị mắc chứng đột quỵ trước đó có dấu hiệu buồn ngủ không rõ lý do, con số thống kê được là 75,2% số người cao tuổi bị chứng này và thường xảy ra trước 6 tháng khi mắc bệnh. Buồn ngủ do máu và oxy không lên não đủ khiến não không hoạt động tốt, không minh mẫn.

Nghiên cứu tại Mỹ và nhiều nước cho thấy, đột quỵ xảy ra bất ngờ nhưng trước đó đã tiềm ẩn nhiều nguyên nhân, đặc biệt là nguyên nhân thiếu máu não. Tại Mỹ có khoảng 0,2 - 0,5% dân số  được chẩn đoán thiếu máu não, theo dõi trong 5 năm người ta thấy 33% trong số họ có thể bị nhồi máu não. Tìm hiểu bệnh sử bệnh nhân nhồi máu não người ta lại thấy, có 40% người bệnh có ít nhất 1 lần thiếu máu não thoáng qua và những người này thường được đưa vào điều trị để tránh bị đột quỵ sau này

Nguyên nhân gây thiếu máu não thoáng qua

GS.TS Nguyễn Văn Thông, Chủ tịch Hội Phòng chống đột quỵ khu vực phía Bắc cho biết, sự giảm khối lượng máu lưu hành qua não một cách đột ngột do các nguyên nhân như: Giảm huyết áp, suy tim mất bù, hẹp động mạch cảnh, loạn nhịp tim, nhịp tim chậm, tăng cảm của xoang động mạch cảnh, hẹp các động mạch trước não, hoặc trong não, chèn ép các động mạch trước não… đều khiến máu khó lên não.

Đối với người huyết áp thấp, đặc biệt hạ xuống dưới 60 – 70mmHg khiến máu khó bơm lên não gây tình trạng thiếu máu não thoáng qua. Hạ huyết áp cũng khiến độ nhớt của máu tăng, tăng khả năng ngưng đọng tiểu cầu, dẫn đến hiện tượng tắc mạch gây cơn thiếu máu não thoáng qua. Khi tuần hoàn não giảm trên 50% sẽ xuất hiện tai biến, nặng hay nhẹ tùy thuộc cơ địa từng người. Ở những bệnh nhân thoái hóa cột sống cổ, dị dạng cột sống cổ cũng có nguy cơ thiếu máu não thoáng qua do mạch máu bị chèn ép khiến máu không lên não được.  

Cũng theo GS.TS Nguyễn Văn Thông, máu chảy trong lòng mạch, do những cục tắc nghẽn nhỏ di chuyển từ các động mạch trước não, từ tim hoặc từ các mạch máu ngoại vi lên não gây tắc một nhánh nào đó của động mạch não cũng khiến vùng não khu vực đó ngừng hoạt động. Các cục tắc nghẽn này được hình thành do thừa cholesterol, do lớn tuổi chất lượng máu suy giảm nên quánh lại hoặc do mắc các bệnh như tăng tiểu cầu, đa hồng cầu, bệnh bạch cầu tủy cấp. Nghiên cứu về các loại cục nghẽn tắc nhỏ, người ta thấy cholesterol gây cơn thiếu máu não thoáng qua nhiều nhất.

Người trung và cao tuổi là đối tượng dễ mắc cơn thiếu máu não thoáng qua do chất lượng máu suy giảm, thừa cholesterol kết hợp các bệnh huyết áp cao, huyết áp thấp, đái tháo đường, bệnh tim mạch, nghiện thuốc lá, nghiện rượu, khó thích nghi khi thời tiết nóng quá hay lạnh quá.

BS.TS.Đại tá Vũ Thị Khánh Vân, nguyên Chủ nhiệm Khoa A9, Bệnh viện Y học Cổ truyền Quân đội, người nhiều năm điều trị cho bệnh nhân thiếu máu não thoáng qua cho biết, đây là căn bệnh không điều trị cũng tự hồi phục nên người bệnh thường chủ quan. Người bệnh chưa thấy hết nguy cơ cũng như chưa nhận thức rõ dấu hiệu cảnh báo trước của đột quỵ. Khi đã mắc thiếu máu não thoáng qua cần dùng thuốc tăng cường tuần hoàn não để hạn chế tái phát cơn khác và hạn chế hoặc ngăn chặn xảy ra nhồi máu não gây thiếu máu não vĩnh viễn. Tại Khoa A9, Bệnh viện Y học Cổ truyền Quân đội, các bác sĩ thường điều trị cho bệnh nhân bằng thuốc chống đông và chống dính kết tiểu cầu, hướng dẫn cho bệnh nhân các bài tập giúp máu lên não tốt hơn.

Tập yoga được khuyến khích nhất là các động tác sao cho đầu thấp hơn tim. Tư thế này có lợi trực tiếp đối với việc vận chuyển máu lên não. Người tập có thể nằm vuông góc với tường trên sàn nhà. Di chuyển cơ thể từ từ về phía trước sao cho hai chân đặt trên tường, mông tiến sát vào tường hoặc có thể chạm vào tường. Các động tác trồng cây chuối nên được ưu tiên để có thể nâng cơ thể lên đầu trên hai tay, giúp máu lưu thông tốt.

Đối với người cao tuổi, nên bổ sung thêm trà xanh hằng ngày. Trà xanh giúp tăng flavonoid, chất EGCG giúp thanh lọc cơ thể, ngăn ngừa các dấu hiệu lão hóa. Ngoài ra có thể ăn hạt điều, quả óc chó, hạnh nhân… là những loại siêu thực phẩm giàu dinh dưỡng giúp tuần hoàn máu tốt hơn.

HỒNG LOAN
Theo KH&ĐS