Thuốc kháng sinh tại chỗ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong điều trị bệnh da liễu. Đây là loại thuốc hay được kê đơn nhất để điều trị trứng cá hoặc kết hợp với các thuốc điều trị toàn thân khác. Đối với các nhiễm khuẩn nông, việc dùng kháng sinh bôi tại chỗ có thể đáp ứng được nhu cầu điều trị mà không cần phải dùng kháng sinh đường uống với các tác dụng phụ như: khó chịu, rối loạn tiêu hóa và các vấn đề ở đường tiêu hóa, tương tác thuốc... Ngoài ra kháng sinh tại chỗ còn thường được dùng trong tiểu phẫu nhằm làm giảm nguy cơ nhiễm khuẩn sau mổ, làm nhanh lành vết thương.

Kháng sinh tại chỗ dùng trong điều trị trứng cá

Tác dụng điều trị bệnh trứng cá của kháng sinh dùng tại chỗ vừa do tác dụng diệt khuẩn của kháng sinh lại vừa do tác động ức chế yếu tố hóa ứng động bạch cầu trung tính do đó làm giảm quá trình viêm. Một số loại kháng sinh thường dùng trong điều trị trứng cá là: erythromycin dạng bôi: dung dịch, kem, mỡ, gel từ 0,1-4%. Ngoài ra còn có cả dạng kết hợp với các tác nhân điều trị trứng cá khác như: benzoyl peroxide, zinc acetate, isotretinoin... làm tăng hiệu quả điều trị mụn trứng cá và giảm phiền hà trong điều trị), clindamycin (gel, dung dịch, nước... 1%), tetracyclin (mặc dù dùng đường toàn thân thấy có hiệu quả điều trị trứng cá nhưng đường bôi lại có rất ít tác dụng. Chính vì vậy hiện nay không còn được sử dụng dưới dạng bôi), metronidazol (dạng bôi tại chỗ là nitromidazol, có các loại gel 0,75%; kem 1%) và azelaic acid...

Thuốc tại chỗ điều trị nhiễm khuẩn bề mặt da như mupirocin có dạng mỡ 2% dùng trong chốc, nhọt, nhiễm khuẩn da nông... do tụ cầu vàng, liên cầu.

Thuốc dùng tại chỗ phòng nhiễm khuẩn sau mổ, sau chấn thương hoặc các bệnh da mạn tính như: Bacitracin thường kết hợp với polymyxin B và neomycin tạo thành dạng mỡ kháng sinh ba thành phần để điều trị các trường hợp viêm da cơ địa, chàm ứ trệ, chàm đồng tiền... nhiễm khuẩn thứ phát nặng. Tuy nhiên bacitracin bôi có thể gây viêm da tiếp xúc dị ứng tại chỗ. Nhóm aminoglycosides là nhóm kháng sinh rất quan trọng cả dạng dùng toàn thân và tại chỗ. Thuốc cản trở tổng hợp protein của vi khuẩn. Neomycin là loại aminoglycosides hay được sử dụng nhất. Neomycin sulfate có tác dụng tốt đối với vi khuẩn gram âm ưa khí nên hay được sử dụng phòng ngừa nhiễm khuẩn tại vết trợt, xước nông, vết bỏng... Neomycin có thể gây viêm da tiếp xúc dị ứng nên cẩn trọng khi sử dụng. Gentamycin có loại mỡ 0,1% thường dùng trong phẫu thuật tai, nhất là ở những người bị đái tháo đường, suy giảm miễn dịch.

Các loại thuốc khác như: chloramphenicol, sulfonamides, clioquinol, nitrofuazone, fusidic acid...

Có nhiều loại thuốc kháng sinh dùng tại chỗ có thể sử dụng điều trị các nhiễm khuẩn ngoài da. Lựa chọn thuốc phù hợp tùy thuộc vào loại vi khuẩn gây bệnh, cơ chế tác dụng của kháng sinh, dạng thuốc, vị trí tổn thương... nhằm đạt được hiệu quả điều trị bệnh tốt nhất.