Bệnh tật ở người cao tuổi (NCT) chủ yếu là các bệnh mạn tính, không lây nhiễm và đây cũng là nguyên nhân chính dẫn đến tử vong. Tuy vậy, các bệnh lý này lại âm thầm diễn ra qua nhiều năm tháng, việc phát hiện chỉ là tình cờ hoặc khi đã có biến chứng nặng nề, bệnh mới được nhắc tới. Do đó, các biện pháp thông thường có thể phát hiện sớm các bệnh mạn tính ở NCT cần được phổ cập rộng rãi...

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đưa các bệnh về tim mạch (như bệnh lý mạch vành, tai biến mạch máu não…), tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, loãng xương, ung thư là những bệnh mạn tính chủ yếu ảnh hưởng đến tình trạng sức khỏe, chất lượng cuộc sống cũng như tuổi thọ của NCT. Các nghiên cứu trên cộng đồng cho thấy, nguyên nhân gây tàn phế ở NCT là như nhau cả hai giới. Mặc dù phụ nữ dường như hay mắc các bệnh xương khớp hơn.

Đo chiều cao, cân nặng

Thực hiện mỗi năm một lần, có thể đánh giá được tình trạng sức khỏe chung toàn cơ thể, phát hiện bệnh béo phì hoặc tình trạng suy dinh dưỡng, loãng xương.

Béo phì được tính theo chỉ số khối cơ thể = bình phương chiều cao (tính bằng mét) chia cho cân nặng (kg). Ở người Việt Nam, khi chỉ số khối cơ thể trên 23 đã được coi là béo phì. Hàng năm, chiều cao của người cao tuổi giảm dần, lưng còng thêm thì điều đầu tiên phải nghĩ tới là bệnh loãng xương.

Đo huyết áp

Là cách đơn giản nhưng hữu ích cho việc chẩn đoán bệnh tăng huyết áp. Chỉ cần đo huyết áp 6 tháng một lần ở cơ sở y tế, NCT có thể theo dõi được mức huyết áp của mình. Khi mức huyết áp >140/90 mmHg là đã bị bệnh tăng huyết áp. Nên ghi lại con số huyết áp mỗi lần đo để theo dõi suốt quá trình.

Người cao tuổi nên thường xuyên kiểm tra huyết áp. Ảnh: corbis

Định lượng đường máu

Mỗi năm một lần, NCT phải thử máu vào lúc đói, buổi sáng để xác định mức đường máu. Cần lưu ý, NCT dễ bị đái tháo đường nếu trong gia đình đã có người bị đái tháo đường, người béo phì bụng to, người đã bị tăng huyết áp, người có rối loạn mỡ máu, phụ nữ khi mang thai có tăng đường máu hoặc phụ nữ sinh con to (lớn hơn 4kg).

Chụp X-quang tim phổi

Bệnh lý mạn tính của phổi chiếm từ 50% đến hơn 70% ở NCT. Người bệnh nên làm xét nghiệm thông thường này để có thể phát hiện, phòng ngừa, điều trị sớm bệnh viêm phế quản mạn tính, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư phổi… Nên làm 6 tháng một lần.

Đo điện tim

Có tới 80% người trên 65 tuổi bị bệnh mạch vành (mạch máu nuôi tim) mà chỉ đo điện tim mới phát hiện, theo dõi được bệnh. Vì vậy, đo điện tim hằng năm là rất cần thiết. Được phát hiện sớm để theo dõi, điều trị, NCT vẫn có thể có cuộc sống lành mạnh.

Ảnh: corbis

Đo mật độ xương

Nên làm ở người trên 60 tuổi, người thấp nhỏ, phụ nữ sau mãn kinh, người hay phải dùng thuốc corticoid. Tỷ trọng xương lớn hơn –1 là bình thường. Từ –1 đến –2,5 là bị giảm xương. Nếu nhỏ hơn –2,5 được coi là bị loãng xương. Uống viên canxi, tăng cường vận động cơ thể, ngưng hút thuốc lá có thể phòng tránh được bệnh loãng xương và điều trị loãng xương có thể dự phòng được các gãy xương mới.

Thăm trực tràng

Hiệu quả của việc giảm tỷ lệ tử vong do ung thư tiền liệt tuyến từ thủ thuật đơn giản là thăm trực tràng đã được chứng minh. Ngoài ra, còn có thể phát hiện các polyp, khối u trực tràng. Nên thăm khám trực tràng hằng năm.

Khám tình trạng tinh thần