Nhiều nghiên cứu cho thấy trí thông minh của con người phụ thuộc vào yếu tố di truyền, môi trường gia đình và xã hội... Đặc biệt chế độ dinh dưỡng đóng một vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển trí tuệ, tài năng, sức khỏe của trẻ.

Nói đến trí tuệ là nói đến hoạt động của hệ thần kinh cao cấp đó chính là bộ não của con người. Vấn đề đặt ra là bộ não hoạt động tốt trong những điều kiện như thế nào?

Nhờ sự tiến bộ của sinh học và y học, ngày nay khoa học đã xác định được các điều kiện chủ yếu để bộ não hoạt động tốt là: bộ não phát triển đầy đủ về cấu trúc giải phẫu trong một cơ thể khỏe mạnh về thể chất và tinh thần; được cung cấp đủ các chất dinh dưỡng, oxy để sinh trưởng, phát triển, môi trường sống như: thời tiết, khí hậu thuận lợi, môi trường gia đình, xã hội, điều kiện nuôi dưỡng, học tập, lao động phát triển cao...

Bộ não được hình thành và phát triển như thế nào?

Ngay từ giai đoạn bào thai, bộ não đã được hình thành, phát triển và hoàn thiện dần sau khi sinh. Ở 3 tháng đầu của bào thai, tế bào não phát triển với tốc độ 250.000 tế bào một phút và tiếp tục phát triển không ngừng suốt thời kỳ thai nghén và sau khi sinh.

Khi được 6 tháng tuổi, não đã phát triển đầy đủ các thùy, rãnh với bề mặt giống như não người trưởng thành. Gần một tuổi, trọng lượng não lớn gấp 2 lần lúc mới sinh. Khi tre 3 tuổi, số lượng tế bào thần kinh đạt mức cao nhất vào khoảng 14 tỷ tế bào, khi đó trọng lượng của não cũng đạt 80% so với người trưởng thành.

Sau 3 tuổi, các tế bào thần kinh không được sinh ra thêm mà chỉ hoàn thiện dần về chức năng và cấu trúc. Giai đoạn 8-9 tuổi, các tế bào thần kinh được biệt hóa hoàn toàn, nặng khoảng 1.400g. Thời kỳ từ 9-20 tuổi, não chỉ tăng thêm khoảng 100g.

Trong quá trình cuộc sống của mỗi cá nhân, có những tế bào thần kinh bị thoái hóa và mất đi. Do đó, nếu não bị tổn thương thì không có sự phục hồi hoàn toàn. Vì vậy những năm đầu của cuộc đời là giai đoạn duy nhất để não bộ sinh trưởng và phát triển hoàn thiện. Thời kỳ này, mọi yếu tố thuận lợi hay khó khăn đều có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của não bộ và của trí tuệ trong suốt cuộc đời.

Sinh con khỏe mạnh, thông minh

Dựa vào hiểu biết quá trình hình thành và phát triển của não bộ trên đây, muốn sinh con thông minh khỏe mạnh, chúng ta cần bảo đảm những yêu cầu như sau:

Từ trước khi thụ thai, bố mẹ phải chuẩn bị tốt về sức khỏe và tinh thần thoải mái.

Trong suốt thời kỳ thai nghén, người mẹ cần được chăm sóc bồi bổ với một chế độ dinh dưỡng đầy đủ về số lượng và chất lượng, nhằm bảo đảm cho hoạt động cơ thể mẹ và thai nhi phát triển tốt. Trung bình 9 tháng mang thai, người mẹ cần tăng thêm 10-12kg.

Cơ cấu thức ăn phải đủ các chất đạm, đường, mỡ, vitamin và các yếu tố vi lượng. Bào thai phải được nuôi dưỡng đầy đủ và được bảo vệ để phát triển bình thường, có như vậy não bộ mới hình thành và phát triển tốt.

Trong giai đoạn này người mẹ cần sử dụng nhiều loại thức ăn như  thịt, cá, trứng, sữa, gạo, khoai, các loại đậu, rau tươi, hoa quả với tỷ lệ cân đối. Phòng chống thiếu máu cho người mẹ và thai nhi bằng cách uống thuốc bổ sung sắt và folic, sử dụng muối iốt.

Những năm đầu tiên của cuộc đời, vai trò của dinh dưỡng cũng vô cùng quan trọng, trẻ phải được nuôi dưỡng bằng chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng phù hợp với từng độ tuổi mới giúp cho cơ thể tăng trưởng và phát triển tốt, trong đó số lượng tế bào thần kinh mới được phát triển và biệt hóa tối ưu.

Khi mới sinh, sữa mẹ là nguồn thức ăn tốt nhất cho trẻ, vì vậy cần bảo đảm nuôi con bằng sữa mẹ. Nhiều công trình nghiên cứu thấy rằng trẻ được nuôi bằng sữa mẹ thì sự phát triển trí tuệ, sức đề kháng và miễn dịch sẽ tốt hơn những trẻ nuôi bằng các thức ăn nhân tạo.

Từ 6 tháng tuổi, bắt đầu cho trẻ ăn bổ sung thêm các thức ăn khác, nhưng vẫn tiếp tục cho bú mẹ đến 24 tháng hoặc lâu hơn. Thức ăn bổ sung của trẻ cần có đủ các chất đạm, bột đường, chất béo, vitamin và các chất vi lượng với tỷ lệ cân đối.

Trường hợp ngược lại khi ăn uống thiếu thốn, trẻ sẽ bị bệnh suy dinh dưỡng, thiếu máu, cơ thể kém phát triển cả thể chất lẫn tinh thần, não bộ kém phát triển cả số lượng tế bào thần kinh và khả năng trí tuệ...