Thói quen ăn uống không đảm bảo vệ sinh có thể dẫn đến nhiều bệnh do vi khuẩn, virut gây ra, trong đó bệnh viêm dạ dày ruột do virut (Rotavirus và Norwalkvirus) là bệnh hay gặp. Đây là những virut gây ra hội chứng tiêu chảy cấp, có thể dẫn đến tử vong nếu người bệnh không được điều trị kịp thời và còn làm cho dịch bệnh lây lan. Làm thế nào để có thể phòng ngừa được căn bệnh này? Bài viết sau đây sẽ cung cấp cho bạn đọc những hiểu biết cần thiết về bệnh.

 Viêm dạ dày ruột cấp tính do virut ở trẻ em

Trong các loại virut hay gây bệnh viêm dạ dày ruột cấp tính thì nguyên nhân do Rotavirus thường gặp ở trẻ em. Bệnh xảy ra quanh năm và có thể gây thành dịch nếu các biện pháp phòng bệnh lây lan không được thực hiện tốt.

Biểu hiện bệnh được đặc trưng bởi tình trạng sốt và nôn kèm theo tiêu chảy. Nhiều trường hợp mất nước nặng có thể dẫn đến tử vong. Rotavirus là nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh tiêu chảy ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, có thể gặp ở nước đang phát triển hay phát triển. Trẻ từ 2- 3 tuổi là đối tượng dễ bị mắc bệnh nhất, virut này thường gây tiêu chảy nặng hơn ở trẻ em so với những tác nhân đường ruột khác. Bệnh thường kéo dài từ 4 - 6 ngày và tỷ lệ tử vong cao. Người ta ước tính tại các nước đang phát triển, hằng năm có đến gần 900.000 trường hợp tử vong do Rotavirus gây ra.

Virut Rota thuộc họ Reoviridae, gây bệnh cho trẻ chủ yếu là nhóm A nhưng ở người lớn thì hay gặp nhóm B và nhóm C thì ít gặp. Bệnh lây truyền chủ yếu theo đường phân - miệng qua tiếp xúc hoặc hô hấp. Mặc dù Rotavirus không nhân lên ở đường hô hấp nhưng có thể tìm thấy chúng ở chất tiết đường hô hấp. Trong những nguồn nước không đảm bảo vệ sinh như nước sông, nước ao hồ có rất nhiều virut này, do vậy ở vùng không có nước sạch nếu phải dùng nguồn nước này cho sinh hoạt thì sẽ tạo thuận lợi cho virut xâm nhập cơ thể và gây bệnh. Đối với những người bị bệnh, trong suốt quá trình cấp tính của bệnh và sau đó virut tiếp tục được đào thải ra ngoài qua đường tiêu hóa.

Viêm dạ dày ruột cấp tính hay gặp ở người lớn

Đây là bệnh do virut Norwalk gây ra, nó còn được gọi là bệnh viêm dạ dày ruột cấp tính truyền nhiễm không phải do virut, tiêu chảy do virut, viêm dạ dày ruột do virut dịch tễ...

Bệnh diễn biến từ nhẹ đến nặng và thường gây ra các vụ dịch. Khi virut xâm nhập cơ thể người bệnh thấy buồn nôn, nôn, tiêu chảy, đau bụng, đau cơ, đau đầu, mệt mỏi, sốt nhẹ, các triệu chứng này thường phối hợp với nhau. Virut Norwalk là một loại virut nhỏ, có cấu trúc ARN được xếp vào nhóm Calicivirus, đây là tác nhân gây ra 1/3 số vụ dịch viêm dạ dày ruột không phải do vi khuẩn. Bệnh lưu hành ở khắp mọi nơi trên thế giới, các vụ dịch xảy ra thường liên quan đến việc sử dụng các loại ốc, sò chưa được nấu chín kỹ. Trong một nghiên cứu ở Mỹ, kháng thể kháng tác nhân Norwalk tạo ra chậm, hơn 60% dân số ở lứa tuổi 50 có kháng thể, do vậy bệnh hay gặp hơn ở người trưởng thành còn trẻ. Người ta nhận thấy nguyên nhân lây truyền nhanh dịch bệnh là từ thức ăn, nước uống không sạch, các loại ốc bị nhiễm virut này.

Khi mắc bệnh, thời gian miễn dịch rất ngắn, người bệnh có thể bị mắc lại bệnh trong vòng từ 1- 2 năm. Những người ốm yếu, suy giảm miễn dịch hay mắc các bệnh mạn tính khác rất dễ mắc nếu trong nhà có người bị tiêu chảy vì virut này hay tiếp xúc với yếu tố gây bệnh như nước sinh hoạt, thức ăn không sạch...

Điều trị và phòng bệnh như thế nào?

Đây là bệnh do virut gây ra nên chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Hơn nữa đây là bệnh có các dấu hiệu cấp tính ở dạ dày ruột nên khi có dấu hiệu bệnh cần được đưa đến cơ sở y tế. Mọi trường hợp tiêu chảy đều phải truyền dịch đầy đủ, tránh những biến chứng nguy hiểm như trụy tim mạch do giảm lượng tuần hoàn trong cơ thể vì thiếu nước. Thận trọng khi sử dụng thuốc kháng sinh, nhất là đối với trẻ nhỏ.

Phòng bệnh: đối với Rotavirus không nên để trẻ tiếp xúc với trẻ hoặc người đang mang bệnh. Người ta cũng tiến hành cho trẻ sơ sinh thiếu cân và trẻ có hệ thống miễn dịch kém uống globulin miễn dịch. Các nghiên cứu cũng nhận thấy nếu trẻ được bú sữa mẹ đầy đủ trong 2 năm đầu có thể giảm được nguy cơ mắc bệnh. Đối với Norwalkvirus, nên sử dụng nước sinh hoạt và thức ăn đảm bảo vệ sinh, không nên ăn các loại ốc chưa được nấu chín, người đang bị bệnh, dù nhẹ cũng không được tham gia chế biến thức ăn. Nhìn chung biện pháp phòng ngừa là ăn chín, uống nước đun sôi, rửa tay sạch trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Các chất thải của bệnh nhân cần được xử lý tốt, tránh xâm nhập vào môi trường.

Theo BS. Nguyễn Văn Dũng - Sức Khoẻ & Đời Sống