Gan nhiễm mỡ là trạng thái đầu tiên khi lá gan từ từ bị tàn phá bởi những mô mỡ tích trữ và tồn đọng bên trong tế bào gan. Trước đây, gan nhiễm mỡ được xem là không nguy hiểm, nhưng gần đây người ta nhận thấy rằng một số bệnh nhân gan nhiễm mỡ nếu không được chữa trị đúng cách, tế bào gan của họ sẽ từ từ bị hủy hoại gây ra viêm và chai gan.
 
Ai có thể bị gan nhiễm mỡ?

Chúng ta ai ai cũng có thể bị gan nhiễm mỡ. Những nguy cơ chính gây ra gan nhiễm mỡ là nghiện rượu, béo phì, tiểu đường và triglycerid trong máu cao.

Ở Mỹ, số người bị bệnh béo phì, tiểu đường, lượng mỡ/cholesterol cao cũng như nghiện rượu càng ngày càng tăng nhanh, chẳng bao lâu bệnh gan nhiễm mỡ trở thành nguyên nhân quan trọng nhất dẫn đến chai gan.

Người ta phân biệt thành 2 nhóm: Gan nhiễm mỡ gây ra bởi uống quá nhiều rượu/bia và gan nhiễm mỡ không gây ra bởi chất cồn. Danh từ y khoa là nonalholic steatohepatitis (NASH). Một điều dễ hiểu nếu một người bị tiểu đường hoặc quá béo nếu uống quá nhiều rượu hoặc bia sẽ rất dễ bị gan nhiễm mỡ.

Gan nhiễm mỡ gây ra từ rượu/bia
 
Tất cả những ai nếu uống hơn 60g chất cồn mỗi ngày, kể cả trong một thời gian ngắn đều có nguy cơ bị gan nhiễm mỡ.

Tại Mỹ có khoảng 15,3 triệu người đang nghiện rượu. Nếu thử nghiệm lá gan của họ, gần như người nào cũng bị gan nhiễm mỡ. May mắn thay, hiếm khi gan nhiễm mỡ sẽ đưa đến tử vong và lá gan sẽ trở lại hoàn toàn bình thường nếu bệnh nhân ngừng uống rượu. Tuy nhiên, nếu người nghiện rượu vẫn tiếp tục “mềm môi chén mãi”, lá gan của họ sẽ từ từ trở thành chai. Một số người có thể sẽ bị ung thư gan.

Gan nhiễm mỡ không gây ra từ rượu

Trong trường hợp này, gan nhiễm mỡ có thể là triệu chứng đầu tiên của bệnh tiểu đường. Khi chúng ta ăn quá nhiều so với mức tiêu thụ của cơ thể, năng lượng thặng dư sẽ tích trữ dưới dạng mỡ. Mỡ ứ đọng lại khắp nơi trong cơ thể, rõ rệt nhất là bụng, hông, cằm và cổ. Nhưng chính những “hạt” mỡ ẩn nấp bên trong cơ thể mới thật sự nguy hiểm đến sức khỏe của chúng ta. Vì thế, rất nhiều bệnh nhân tuy gầy vẫn có thể bị gan nhiễm mỡ, nhất là khi họ bị tiểu đường hoặc ăn nhiều mỡ.

Làm thế nào để định bệnh?

Vì gan nhiễm mỡ không gây ra một triệu chứng nào đáng kể, bệnh này thường được phát hiện khi bệnh nhân tình cờ đi siêu âm vì một lý do nào khác. Tuy hình thù của lá gan sẽ có một số sắc thái đặc biệt khi khám nghiệm bằng siêu âm hoặc MRI, nhưng phương pháp chính xác nhất vẫn là sinh thiết lá gan (liver biopsy). Phương pháp này tương đối an toàn và không đau đớn lắm nên chỉ cần tiêm một ít thuốc tê vào dưới da nơi sẽ đưa kim vào nhu mô gan. Dưới kính hiển vi, tế bào gan của người bị gan nhiễm mỡ không còn xếp hàng “ngay ngắn”, mà bị “thổi phồng” như những chiếc bong bong chứa đầy những “hạt” mỡ.

Những biểu hiện thường gặp

Thông thường gan nhiễm mỡ không gây ra triệu chứng gì đáng kể. Khi bệnh trở nên trầm trọng hơn, bệnh nhân có thể cảm thấy mệt mỏi, yếu ớt, khó chịu, buồn nôn và bụng nôn nao khó chịu. Lá gan có thể bị sưng lớn và một số ít người có thể bị vàng da. Nếu gan “chỉ” bị nhiễm mỡ thôi, bệnh không nguy hiểm cho lắm. Tuy nhiên, nếu hệ thống miễn nhiễm của chúng ta bỗng dưng “thức tỉnh” và tìm cách “quét dọn” những tế bào gan hư hỏng này, bạch huyết cầu sẽ xuất hiện khắp nơi gây ra viêm gan. Viêm lâu ngày sẽ đưa đến xơ rồi chai gan. Nói một cách dễ hiểu, “viêm” là một cuộc chiến đang xảy ra. Khi chiến tranh “leo thang” lá gan tìm cách cô lập hóa những “chiến địa” đó bằng những mô xơ. Khi những “hàng rào” này mỗi ngày một dày hơn, những tế bào gan dần dần biến mất, thay thế bằng những mô sẹo. Gan bây giờ biến thành chai.

Chữa trị bằng cách nào?

Phương pháp hữu hiệu nhất để chữa bệnh gan nhiễm mỡ là cai rượu. Vì thế, người bị gan nhiễm mỡ phải ngừng uống rượu bia càng sớm càng tốt, nhất là khi gan chưa bị xơ và chai. Nếu bạn không tự cai được một mình, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ của bạn. Lâu lâu mới uống một lon bia hoặc một ly rượu nhỏ có thể tạm chấp nhận được, nhưng tránh “châm dầu vào lửa” một cách quá thường xuyên và quá nhiều.

Một số loại thuốc chữa bệnh tiểu đường như actos, avandia hoặc thuốc hạ cholesterol như lovastatin có thể thuyên giảm sự tiến triển của gan nhiễm mỡ. Người bị bệnh béo phì nên giảm cân.

Tóm lại, gan nhiễm mỡ là hậu quả của nhiều nguyên nhân khác nhau. Rượu, bệnh tiểu đường và mỡ trong máu cao là những nguyên nhân chính. Tuy nhiên trong một số người lá gan tích tụ mỡ một cách nhanh chóng vì một lý do khó hiểu. Vì vậy việc khám sức khỏe định kỳ để xác định sớm bệnh cũng như một chế độ ăn uống phù hợp luyện tập đều đặn sẽ giúp ích cho việc phòng bệnh chai gan

Theo BS. Bùi Xuân Dương - Sức Khoẻ & Đời Sống